Engin ævisögujól!

(Bókablogg nr. XIIVIIIK) 

Ævisögur eru í uppáhaldi hjá bókaþjóðinni og öðru hverju koma út ævisögur sem seljast í fleiri þúsundunum eintaka sem er eitthvað sem skáldsögur, fræðibækur og ljóðabækur eiga enga möguleika á.

En jólin í ár eru ekki feit fyrir ævisöguunnendur og salan hlýtur því að dreifast á fleiri titla en oft. Af íslenskum ævisögum eru þeir Flosi og Hjálmar líklegastir til að seljast í sæmilegu upplagi og báðar bækurnar ágætar. Hvorug nær því þó að vera frábær og aukinheldur er Flosabókin einfaldlega endurútgáfa bókar sem kom út fyrir 27 árum. Af öðrum ævisögum sem gætu náð sæmilegri sölu má nefna Jón Bö, Gylfa Ægisson, Vigdísi og Jóni Leifs. Þá geta poppararnir Vilhjálmur, Papa-Jazz og Magnús Eiríksson allir ná sæmilegri sölu en engu flugi. En þetta var söluspá, næst ætla ég að blogga um það hvaða ævisögur eru bestar og hverjar eru ekki bestar.

Hvalreki í sunnlenskri þjóðfræði

Vökulok
Höfundur: Guðjón Ólafsson
Útgefandi: Sögufélag Árnesinga
168 bls., kilja. Útgefin á Selfossi 2009

Sögufélag Árnesinga hefur gefið út ritið Vökulok eftir Guðjón Ólafsson sem kenndur var við Hólmsbæ á Eyrarbakka. Rit þetta hefur legið í handriti í liðlega 100 ár þegar það nú kemur fyrir almenningssjónir og mun fátítt að jafn merk og efnismikil handrit liggi þannig flestum falin án þess að minnsti urmull þeirra fari inn í sagnir annarra.

Meira

 

Mynd af heillandi menningarelítu

Bók Jóns Karls Helgasonar, Mynd af Ragnari í Smára er óvanaleg bók og vel gerð. Að ytra formi er um að ræða samveru með þessum merka menningarfrömuði og smjörlíkisframleiðanda í fáeina daga en um leið nærfærin og sannfærandi lýsing á þessum mikla Eyrbekkingi. Að vísu eru þetta ekkert venjulegir dagar heldur þeir dagar þegar íslenskar bókmenntir rísa hátt, sjálfir nóbildagarnir.

Og við kynnumst fleirum en Ragnari, auðvitað aðalpersónunni Kiljan, Nordal, Silla og Valda, Hallberg, Jóni Stefánssyni, Jóni Helgasyni og fleirum og fleirum. Það er raunar með ólíkindum hversu miklu Jóni Karli text að skrapa upp úr handritum af efni og mannlýsingum en samt erum við ekki föst í þessu venjulega ævisöguformi og það er gott.

En bókin er ekki frekar en aðrar gallalaus og hennar helsti galli er lengdin, stundum hefði mátt stytta og stytta aftur. Kannski segi ég þetta bara af því að það er ekki verið að segja frá Gunnari Gunnarssyni og Þórbergi sem ég hef miklu meira gaman af því að lesa um og þá hefði mér ekki þótt þetta neitt langt heldur frekar of stutt...

Óþægar bækur og andvökur með Styrmi

Hjá bóksala eru bækur misjafnlega þægilegar. Sumar bara koma í sínum 10 eintökum í hilluna og eru þar og þarf ekki meira um þær að hugsa meðan aðrar eru alltaf uppseldar, hversu oft sem er pantað. Og svo þarf að kíkja í bækurnar og til þess eru langar nætur bóksalans.

Sumar eru ósköp þægilegar, maður grautar ofan í þeim hér og þar og fer snemma að sofa. Svo eru til þessar sem valda því að maður mætir geyspandi í bókabúðina næsta dag.

Styrmisbókin Umsátrið er af þeirri sortinni. Einstaklega lipurlega skrifuð og eiginlega spennandi eins og besti reifari. En þar með er ekki svo að ég skrifi undir allt í greiningum gamla Moggaritstjórans. Vonandi gefst mér tími til að kryfja þessa bók almennilega á nýju ári en núna get ég með góðri samvisku bent á hana sem vel gerða og fróðlega bók - þó að hún sé langt því frá að vera hlutlaus. 

Dauðinn, ástin og lífsnautnin

Dauðinn, ástin, lífsnautnin og leitin að tilganginum eru umfjöllunarefni í nýjustu bók Sölva Björns Sigurðssonar frá Selfossi. Bókin sem heitir Síðustu dagar móður minnar fjallar um ævintýraleg mæðgin sem halda út til Hollands á vit vonar og frelsis þegar móðirin greinist með ólæknandi krabbamein.

Í stað þess að samþykkja aflimanir í veikri von ákveður þessi miðaldra töffari að þrauka meðan stætt er en vill um leið hafa stjórn á atburðarásinni, jafnvel ráða yfir dauðanum. Einkasonurinn, veikgeðja og viðkvæm sál, gerir sitt besta til að styðja móður sína, gera henni síðustu dagana bærilega og tekur jafnvel að sér hjúskaparmiðlun sem skilar árangri á lokametrunum.

Sagan er hröð, fjörmikil og skrifuð af léttleikandi stílsnilld eins og fyrri bækur höfundar.

Góði forsetinn og Ólafur Ragnar orðinn séra

Enn eitt jólabókabloggið:

 

 

 

Gerður Kristný er einn okkar besti barnabókarhöfundur og sendir nú frá sér aðra Bessastaðabókina, að þessu sinni bók um alvöru prinssessu sem heimsækir íslenska forsetann og lendir með honum í ótrúlegum ævintýrum í byggðum og óbyggðum. Við sögu komu bændur og búalið, kóngur og drottning, brúðgumi og brúður hans að ekki sé sleppt fálkaorðunni sem leikur hér stórt hlutverk.

Eins og hin ágæta bók Hallgríms Helgasonar um kossakonuna eru Bessastaðabækur Gerðar Kristnýjar fyrir alla aldurshópa. Aftan á bókinni er merking sem gefur vísbendingu um aldursbilið þar sem stendur inni í rauðum hring 6+. Og plúsinn er þar mikilvægur því sjálfur las ég þessa bók mér til meiri skemmtunar og uppbyggingar en margt í svokölluðum fullorðinsbókum.

 

Eitt af því sem hér vekur athygli er að í frábærum teikningum Halldórs Baldurssonar bera sögupersónurnar yfirleitt ekki svip af neinum þekktum andlitum,- utan einu sinni. Meira að segja forsetinn er svo venjulegur í útliti að hann gæti verið danskur. En þetta eina skipti er þegar sögulegu brúðkaupi í Vatnadal er lokið. Þá birtist presturinn á kirkjutröppunum og er þá enginn annar en Ólafur Ragnar Grímsson!

Hér er brugðið á skemmtilegan leik og sagan öll er full af skilaboðum, kannski ekki endilega hápólitískum enda er það svo leiðinlegt. En skilaboð eins og um samskipti forseta við alþýðuna og þeir sem vilja fara lengst í túlkunum geta velt fyrir sér samskiptum hænsna við lóur í túni Bessastaða. Semsagt tær frásögn og skemmtilegur boðskapur einkennir frásögn Gerðar.

 

Kossaflóð og málbeinið hans Lubba

Jólabókaflóðið er fleira en Arnaldur og einstæðar mæður. Nú flæða hér inn barna- og unglingabækur. Fjallaði aðeins hér fyrr um tvær af unglingabókunum, Kimselíus og bók Guðmundar okkar Brynjólfssonar um Þvílíka viku unglinganna.

Tvær barnabækur hafa vakið athygli mína og báðar komið mér þægilega á óvart fyrir að vera vel gerðar og eru jafnframt bækur sem eiga bæði erindi til barna og fullorðinna. Önnur er bók Hallgríms Helgasonar um konuna sem kyssti of mikið. Þetta er frumraun höfundar á sviði barnabóka og þar er Hallgrímur greinilega vel liðtækur ekki síður en í alvarlegri ritun. Bókin er um konu sem við þekkjum allir og sumir þekkja margar svona konur, sumir eru ógn þrúgaðir af svona konum en samt eigum við það sameiginlegt að án þessara kvenna viljum við ekki vera. Um leið og höfundur skrifar þannig inn í hjörtu okkar um þekkta manngerð skrifar hann hugljúfa og þroskandi barnasögu.

Þá er það Lubbi finnur málbein, bók um íslensku málhljóðin. Þessi bók er allt í senn, barnabók, kennslubók og fræðirit. Nauðsynleg barninu en ekki síður öllum foreldrum sama hafa sérstakan áhuga á málþroska barnanna og vitaskuld skyldulesefni kennara. Sjálfur legg ég ekki í að lesa hér mikið af ótta við að tapa dýrmætum sérkennum í málhljóðum.

Frábær allegoría og mögnuð stríðsárabók (Bókablogg IV)

Það er með nokkru hiki að ég held áfram að blogga um bækur. Rétt eftir að ég skrifaði frekar lofsamlega um Falska nótu Ragnars Jónassonar í vikunni sátu þau í sjónvarpinu Kolla og Páll Baldvin og rökkuðu sömu bók niður af slíkum ofsa að  annað eins hefur líklega ekki sést síðan Arnaldur gaf út sína fyrstu bók. Að vísu ekki leiðum að líkjast fyrir sakamálahöfund og vonandi að hinn ungi höfundur láti ekki slá sig útaf laginu. Sjálfur sá ég ekki Kiljuþáttinn fyrr en daginn eftir og var því fráleitt að skrifast á við þáttakorn þetta.

Ungir rithöfundar eru vitaskuld það mikilvægasta og þessvegna er rétt að fagna því hvað við eigum þar marga efnilega. Einn þessara er Óttar Norðfjörð sem sýndi góða byrjunartakta í Hníf Abrahams án þess að þar væri nein snilld á ferðinni. Nú sendir Óttar frá sér bókina Paradísarborg sem er snilldarleg allegóría um íslenskt samfélag og íslenska hrunið en um leið svo margt annað.

Bókarhöfundur spilar hér á svipaðar nótur og þeir meistararnir Brecht í Brennuvörgunum  og Ionesco í Nashyrningunum. Ég fæ mig ekki til að segja of mikið frá söguþræðinum, það er ljótt gagnvart þeim sem eiga eftir að lesa en lýsingar á kassalaga stjórnmálamönnum með hrokafulla sérfræðinga sér við hlið að réttlæta hrun og eyðileggingu hitta í mark. Sefjunin, lygin, örvæntingin og okkar eilífa undanlátssemi.

Þriðji ungi höfundurinn sem hér verður nefndur er Sindri Freysson (hann er enn undir fertugu, Óttar er held ég varla þrítugur og Ragnar rétt kominn á fertugsaldur).  Sindri sendir frá sér seiðmagnaða sögulega skáldsögu, Dóttir mæðra minna, sem er af örlögum nokkurra ísfirskra kvenna á stríðsárunum. Mig skortir heimildir um það að hve miklu leyti saga Sindra er sannsöguleg en hún er fyrst og fremst mögnuð lýsing á fólki, barattu þess og örlögum. Hnausþykkur doðrantur og hverrar blaðsíðu virði.

(Eftir þennan lestur kunna einhverjir að spyrja hvort ég telji einfaldlega allar bækur góðar, en það er fráleitt svo og meirihluta þeirra bóka sem ég byrja á legg ég frá mér hálflesnar. En ég er bóksali og kýs hér að fara þá leið að blogga síður um bækur sem mér líkar afleitlega við)

 

 

Alltaf sama sagan og magnað byrjendaverk! (Bókablogg III)

Fölsk nóta heitir spennusaga eftir Ragnar Jónasson þýðanda og lögfræðing í Reykjavík. Byrjendaverk höfundar sem er aðeins 33 ára gamall en hefur reyndar fengist við þýðingar á Agöthu Christie frá árinu 1994,- byrjaði semsagt sem þýðandi 18 ára gamall og bókin ber það með sér að höfundur hefur gott vald á rituðu máli. Það sem samt einkennir Ragnar sem spennusagnahöfund eru tök hans á spennunni. Ég er sjálfur í þeim hópi að ég legg spennusögur oft frá mér hálfkláraðar og les ekkert sérstaklega mikið af þeim. Bók Ragnars er aftur á móti svo einstaklega spennandi að ég á bágt með að ímynda mér að nokkur láti hana frá sér ókláraða.

Þar með er ekki sagt að verkið sé gallalaust. Persónusköpun mætti vera dýpri og kynni okkar af innra lífi persónanna meiri. Engu að síður get ég tekið undir með Ármanni Jakobssyni sem segir um þessa bók að hér kveði við nýjan  tón í íslensku glæpasagnahljómsveitinni.

Ég hef gert mér að reglu að skrifa um tvær bækur í senn og ætla  að halda þeim sið þó ég geri mér fulla grein fyrir að afmælisbók Þórarins Eldjárns eigi fullan rétt á að sérstakri bloggfærslu. Á hinn bóginn þolir frægð Þórarins og færni það betur en margt að ekki sé gætt allrar háttvísi hér á síðunni. Smásagnasafn höfundar sem kom út fyrir nokkrum vikum ber heitið Alltaf sama sagan og öfugt við það sem ætla mætti af heitinu þá er Þórarinn ekki alltaf að segja okkur sömu söguna eða samsorta sögur.

En sögurnar eiga það allar sameiginlegt að vera ljúfar, hnyttnar og sumar eins og hálfvegis göldróttar. 

Ég gef ekki stjörnur en ef ég gerði það þá fengi Þórarinn að minnsta kosti einni stjörnu fleiri en Ragnar sem fengi alveg uppundir jafn margar stjörnur og Yrsa, ætti kannski að vera hálfri neðar en fengi þessa hálfu fyrir að þetta er byrjendaverk, já og svo af því að ég er nú að tala um Þórarinn en ekki Yrsu þá fengi Þórarinn allmargar stjörnur en ekki eins margar og á sínum bestu dögum eins og í löngu sögunum eða Disneyrímunum en það tengist að einhverju leyti þeirri sérvisku minni að lesa síður smásögur en lengri sögur og þannig ritdómari á nú eiginlega ekki skilið að fá margar stjörnur fyrir að skrifa ritdóma og hananú!

Aftur til Pompei og verðlaunabók af Bakkanum (Jólabókablogg III)

Það er gróska í unglingabókum og það er gott. Við Sunnlendingar að vonum svoldið montnir yfir að eiga verðlaunahöfundinn Guðmund Brynjólfsson á Eyrarbakka sem hlaut íslensku barnabókaverðlaunin fyrir "Þvílíka viku." Lipurlega skrifaður texti og sannfærandi fyrir óþekkt og þankagang nútíma unglinga. Hefði viljað lesa bók sem þessa meðan ég sjálfur átti unglinga og getað þá lagt betra mat á hversu vel höfundi tekst að komast inn í þankagang þessara undarlegu vera. En hafandi alið þá upp fjóra og ráma í margt sem ég les í bók Guðmundar held ég að hann sé vel að íslensku barnabókaverðlaununum kominn.

Annar verðlaunahöfundur sem hefur slegið í gegn síðustu tíu árin er svíinn Kim M. Kimselius sem sendi árið 1997 frá sér bókina Tillbakka till Pompeji. Elín Guðmundsdóttir þýðandi hjá Urði hefur nú snarað þessari fyrstu bók Kimseliusar og þess má geta að saman heimsækja þær, höfundur og þýðandi, Sunnlenska bókakaffið á miðvikudaginn kemur og verða um hádegisbil við upplestur og áritanir bóka.